رستر یا وکتور؟ از کدام یک استفاده کنیم؟

طراحان گرافیک با انواع گسترده ای از تصاویر و فایل ها با فرمت ها و ویژگی های گوناگون سر و کار دارند. همین موضوع باعث شده است هنگام انتخاب فرمت مورد نظر برای طرح و ارسال آن برای مشتری، همواره مشکلات یا بهتر بگوییم، پرسش هایی پیش روی طراحان قرار بگیرد. اینکه چه نرم افزاری برای طراحی انتخاب شود و فایل طراحی با چه فرمتی ارائه شود و در چه دستگاه هایی قرار است سازگاری داشته باشد، تعدادی از این پرسش ها هستند.

در دنیای گرافیک، دو نوع فایل گرافیکی دیجیتال وجود دارد: رستر (Raster) و وکتور (Vector).

فایل هایی که بر اساس پردازش رستری تولید می شوند، در واقع تصاویری هستند که از تعداد بسیار زیادی پیکسل تولید شده اند. از این رو به نحوه ویرایش و پردازش این نوع تصاویر، پردازش پیکسلی نیز گفته می شود. همانطور که می دانید پیکسل ها کوچکترین جز تشکیل دهنده ساختار یک تصویر هستند که هنگام زوم بر روی تصاویر، به صورت مربع های تک رنگ نمایان می شوند. در مقابل وکتورها شامل فایل های تصویری با پردازش برداری هستند. مبنای پردازشی این گونه فایل ها را خطوط و اشکال مختلف هندسی و فرمول های ریاضیاتی تشکیل می دهند.

حال اینکه به عنوان یک طراح گرافیک، از کدام نوع فایل دیجیتال ( وکتور و رستر ) برای پروژه های مختلف باید استفاده کرد پرسشی است که در ادامه پاسخ آنرا با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.

تصاویر وکتور (فایل های پردازشی برداری)

تصاویر وکتور از آنجا که تنها از خطوط، منحنی ها و در نهایت اشکال هندسی تشکیل شده اند، پردازش آنها ریشه در محاسبات ریاضیاتی دارد. در هر جز تشکیل دهنده یک وکتور، از گره هایی در موقعیت های تعیین شده و خطوطی با طول و انحنای تعریف شده وجود دارد که هر یک از این اجزا رنگ خاص خود را شامل می شود و بر اساس فرمول های ریاضی، قابلیت تغییر اندازه و بزرگنمایی بدون هیچگونه افت کیفیت را به دست می آورند. بنابراین از نظر تغییر اندازه، با محدودیتی که در فایل های پیکسلی وجود دارند مواجه نمی شوند. این روند از طراحی در کامپیوتر و توسط نرم افزار های خاصی که پردازش برداری انجام می دهند، مانند ایلوستریتور انجام می شود.

فایل های برداری در واقع تصاویری هستند که از خطوط و منحنی های نازک با عنوان Path ساخته شده اند و در تئوری های ریاضی ریشه دارند.

تصاویر وکتور را می توان از نگاه کردن به لبه های اجزای موجود در تصویر تشخیص داد. در تصاویر وکتوری، فارغ از اینکه چه اندازه روی آن زوم کنیم، لبه های تصویر همواره نرم (smooth) و با کیفیت هستند. برای مثال، نوشته ها یکی از انواع فایل های وکتوری هستند. حتما متوجه شده اید که هر چقدر اندازه یک فونت را بیشتر می کنیم، نوشته دچار افت کیفیت نمی شود.

علاوه بر موضوع بزرگنمایی بدون افت کیفیت، حجم فایل های وکتوری یکی دیگر از نقاط مثبت اینگونه فایل ها می باشد. از آنجا که پردازش اینگونه تصاویر بر اساس الگوریتم های ریاضیاتی انجام می شود، حجم اینگه فایل ها بسیار کم (معمولا کمتر از 1 مگابایت) و سرعت ذخیره سازی بسیار بالایی دارند و از طرفی فشار کمتری نیز به پردازشگر دستگاه تحمیل می کنند.

حال که مزیت های فایل های وکتور را بررسی کردیم، نوبت به نقاط ضعف اینگونه تصاویر می رسد. مهمترین مشکل تصاویر وکتور، عدم سازگاری فرمت های وکتور با اکثر دستگاه ها و نرم افزارها می باشد. برای مثال در کامپیوتر برنامه های محدودی مانند ادوبی ایلوستریتور توانایی اجرا و ویرایش اینگونه فایل ها را دارند که برای بسیاری از افراد دسترسی به آن محدود است و کار کردن با آن نیز نیازمند دانش تخصصی در این زمینه می باشد.

طراحی لوگو بر اساس پردازش برداری

هرچند با فتوشاپ و بر اساس پردازش پیکسلی نیز می توان لوگو طراحی کرد اما اینکار اصولی نیست. برای طراحی لوگو اولین اولویت استفاده از نرم افزار ایلوستریتور و پردازش برداری است. علاوه بر لوگو و آرم، طراحی کاراکترهای انیمشنی نیز بهتر است به همین شکل انجام شود. در این حالت شما گزینه های بیشتر و انعطاف پذیری بالاتری برای ویرایش فایل در اختیار خواهید داشت و دست شما برای تغییر اندازه و استفاده از طرح در هر سایزی بازتر خواهد بود. بنابراین بدون نیاز به طراحی مجدد، می توانید از آنها در هر فضایی از جمله وب سایت، بنرها، پوسترها و فایل های چاپی در هر اندازه ای استفاده کنید.

البته در نظر داشته باشید که این فایل ها تا زمانی ویژگی های وکتور و برداری خود را حفظ می کنند که در نرم افزار های مخصوص خود مانند ایلوستریتور ویرایش شوند. هرگاه از فرمت های رستری برای ذخیره این فایل ها استفاده شود و یا برای ویرایش به نرم افزارهای پیکسلی مانند فتوشاپ وارد شوند، ویژگی های برداری خود را از دست خواهند داد و ویژگی های پیکسلی برای آنها در نظر گرفته می شود.

تصاویر رستر (فایل های پردازشی پیکسلی)

تصاویر رستر که اغلب به آنها تصاویر بیت مپ نیز گفته می شود تصاویری هستند که از هزاران و یا میلیون ها مربع کوچک (پیکسل) ساخته شده اند. برای تشخیص تصاویر رستر یا بیت مپ کافیست از فاصله نزدیک به آنها نگاه کنید یا به عبارتی روی آنها زوم کنید. اینگونه تصاویر به هنگام زوم (هنگامی که میزان زوم بیش از رزولوشن یا ابعاد اصلی تصویر باشد) کیفیت و وضوح خود را از دست می دهند. همچنین هنگامی که بیشترین میزان زوم را اعمال کنید، تصویر به شکل مربع هایی تک رنگ در کنار یک درخواهد آمد. این موضوع در قسمت هایی از لبه های تصویر که کنتراست بیشتری دارد واضح تر به چشم می خورد.

اگرچه اینگونه تصاویر توسط اکثر دستگاه ها و نرم افزارها پشتیبانی می شوند اما حجم بسیار بالای آنها در مقایسه با وکتورها، پاشنه ی آشیل اینگونه تصایر محسوب می شود. فایل های رستر باید تعداد بسیار زیادی پیکسل را همراه با مشخصاتی نظیر رنگ آنها در خود ذخیره کند تا هنگامی که به نمایش در می آیند پردازش و رندر شوند. حجم بالای اینگونه فایل ها، آنها را برای ذخیره در دستگاه های مختلف و سرورها با مشکلات و هزینه های زیادی رو به رو می کند.

ویرایش عکس ها بر اساس پردازش پیکسلی

در فایل های وکتور امکان استفاده از تصاویر واقعی (عکس ها) مانند آنچه توسط دوربین های دیجیتال ثبت می شوند وجود ندارد. البته در صورت استفاده از اینگونه تصاویر در فایل وکتور، ویژگی های برداری برای آنها لحاظ نخواهد شد. از این رو بهترین راه برای ویرایش چنین عکس هایی استفاده از نرم افزار های پیکسلی مانند ادوبی فتوشاپ است. در این حالت به هنگام ویرایش تمرکز بیشتری روی جزئیات و رنگ ها خواهیم داشت چرا که ابزارهای کار با رنگ، در نرم افزار های پیکسلی تنوع بیشتری دارند به طوری که گویا بر روی بوم نقاشی در حال طراحی هستیم.

فرمت فایل های وکتور

فرمت های اساسی در طراحی فایل های وکتور شامل موارد زیر هستند:

(drw (vector file.

(pif (vector image GDF format.

(pct (Macintosh bitmap graphics format.

(ps (Adobe PostScript.

(eps (Encapsulated PostScript.

(svf (Simple Vector Format.

سایر فرمت ها با توجه به نرم افزار مورد نیاز برای ویرایش آنها به شکل زیر می باشند:

Adobe Illustrator: .ai, .ait, .art

Corel Draw: .cdr, .cdrw, .cdt

(Corel: pat (Paint Shop Pro Pattern Image

Digital Line Graph: .dlg, .do

OpenOffice: .odg

فرمت فایل های رستر

برای نمایش فایل های رستر آنها را در فرمت های رایج و بسیار معروف زیر ذخیره می کنند.

(jpg (JPEG raster format.

(gif (GIF transparent file.

(png (Portanble Network Graphic Transparent file.

(tiff or .tif (Tag Interleave Format.

همچنین برای ویرایش آنها نیز از فرمت رایج psd توسط نرم افزار آدوبی فتوشاپ استفاده می شود.

فرمت های EPS و PDF

فرمت eps یا همان Encapsulated PostScript files فایل های برداری هستند که ازتصاویر رستر نیز می توان در آن استفاده کرد. این فرمت توسط تمام ابزارهای کار با وکتور پشتیبانی می شود و همین موضوع باعث استفاده گسترده تر از آن نسبت به سایر فرمت های وکتوری شده است.

فایل های pdf یا همان Adobe Portable Document Format فایل هایی هستند که فایل هایی که در آن ها استفاده می شوند، خصوصیات ذاتی خود را حفظ می کنند. برای مثال فونت و متن ها جدا پردازش می شوند، فایل های برداری نیز جداگانه پردازش شده و خصوصیات برداری خود را حفظ می کنند و تصاویر رستر نیز با ذات پیکسلی خود به هنگام نمایش رندر خواهند شد. کاربرد عالی و پشتیبانی ابزارهای زیاد از این فرمت، طرفداران بسیار زیادی را برای آن به ارمغان آورده است.

جمع بندی

خواندیم که در دنیای گرافیک با دو نوع فایل وکتور و رستر که هر یک ویژگی های متمایز و خاص خود را دارند سر و کار داریم. فایل های رستر که جزئیات و رنگ های غنی آنها در کنار پشتیبانی توسط دستگاه ها و ابزارهای بیشتر، نقطه مثبت آنها بوده و حجم بسیار زیاد در کنار عدم قابلیت بزرگنمایی در مقیاس زیاد پاشنه ی آشیل آنها محسوب می شود. در مقابل، فایل های وکتور وجود دارند که حجم بسیار کمتری دارند و می توان آنها را در هر مقیاسی بزرگنمایی کرد اما برای نمایش آن در ابزار های مختلف باید راه چاره ای اندیشه کرد. همچنین محدودیت رنگ ها و محدود شدن به خطوط و اشکال هندسی به هنگام طراحی را باید برای آنها به عنوان یک نقطه ضعف در نظر گرفت.

امیدواریم مقاله معرفی و مقایسه وکتور و رستر مورد استفاده شما عزیزان قرار گرفته باشد. پیروز و سربلند باشید...