تفاوت تجربه‌ی کاربری (UX) و رابط کاربری (UI) چیست؟

برخی از توسعه دهندگان عادت دارند که UI (رابط کاربری) و UX (تجربه ی کاربری) را به جای همدیگر استفاده کنند! اما UX و UI اصلا یکی نیستند بنابراین بهتر است تفاوت های این دو را بررسی کنیم. هدف این مقاله نیز همین است!

UI و UX: چرا دو کلمه ی متفاوت؟

خیلی ها تصویر می کنند UX یک کلمه ی زیبا و فنی است که قرار است به جای UI به کار برده شود! UI بیشتر به طراحی گرافیکی سایت مرتبط است اما UX بیشتر به جنبه های فنی سایت مرتبط بوده و نیازمند تحقیق و توسعه می باشد. به برنامه یا وب سایت خود به چشم یک اتومبیل نگاه کنید؛ هر چیزی که زیر کاپوت است (مانند موتور و ...) در واقع کدهای ما هستند، بدنه و طراحی داخلی مربوط به UX شده و رنگ ها، صندلی های چرم و دیگر عناصر زیبایی ظاهری مربوط به UI می شوند.

بنابراین:

طراحی UI چیزهایی است که کاربر می بیند و با آن ها تعامل می کند اما طراحی UX ساختار زیرین وب سایت است که UI روی آن سوار شده است.

تصویر زیر از معروف ترین تصاویر برای توصیف تفاوت UX و UI است:

برای درک بهتر یک دکمه را در یک صفحه ی وب تصور کنید؛ مشغله ی ذهنی طراح UI این است که «ظاهر دکمه (مانند رنگ و شکل هندسی) چطور است؟» اما طراح UX به این مسئله فکر می کند که «بهترین مکان برای قرار دادن این دکمه کجاست؟ این دکمه کاربران را به کجا هدایت می کند؟»

طراحان UI وظیفه ی طراحی بصری مسیری را دارند که طراحان UX برای کاربران طراحی کرده اند؛ طراح UX مسیر را تعیین کرده و طراح UI آن را آسفالت می کند!

آیا واقعا به هر دو نیاز داریم؟

درک تفاوت بین UX و UI به شرکت ها کمک می کند تا بفهمند کاربرانشان چه چیزهایی می خواهند اما در عمل معمولا طراحان وب هر دو کار را خودشان انجام می دهند. البته داشتن دو متخصص UX و UI در تیم توسعه باعث می شود که برنامه ی شما بین کاربران محبوب تر شود. برخی ها ادعا می کنند که هر گاه ورودی برنامه ای را زیاد کنیم خروجی از هم گسیخته می شود و دیگر حس یکپارچگی را ندارد که به نوبه ی خود باعث کاهش شدید UX می شود. این ادعا بر مبنای صحیحی نیست، اگر تیم به طور صحیح مدیریت شود و طراحی با استفاده از اصول مهم UX صورت بگیرد برای شما نفع زیادی خواهد داشت.

بیایید کمی ریز تر به مسئله نگاه کنیم.

(User Experience (UX چیست؟

همانطور که از نام آن مشخص است (تجربه ی کاربری) UX سعی می کند راحتی کاربر را در نظر بگیرد. این اصطلاح توسط آقای Don Norman، محقق حوزه ی شناختی، ایجاد شده است و توسط خودش به صورت زیر تعریف می شود:

all aspects of the end-user’s interaction with the company, its services, and its products.

ترجمه: تجربه ی کاربری عبارت است از تمامی جنبه های تعامل کاربر با شرکت، اعم از خدمات و محصولات آن.

بر اساس این تعریف UX در حوزه ی تحقیقات بازار کار قرار می گیرد. با اینکه این اصطلاح را می توان برای هر محصولی به کار برد اما بیشترین استفاده از آن معمولا بین طراحان و توسعه دهندگان دنیای وب است. احتمالا می دانید که حوزه ی UX چندین وجه مختلف دارد بنابراین برخی از فعالیت های مهم این حوزه را برای شما مثال زده ایم:

1. تحلیل بازار رقابت و رقیبان:

مهم ترین قدم در هر کار خلاقانه ای، درک و شناختن مخاطبان است. از طرفی طراحان UX داده های مختلفی را جمع می کنند تا بفهمند کاربران چه چیزی می خواهند. آن ها همچنین سعی می کنند تا رقیبان را زیر نظر بگیرند تا بفهمند در چه زمینه هایی می توان از آن ها جلو زد و نقاط قوت و ضعف خود و آن ها را شناسایی کنند.

2. Wireframing و نمونه سازی اولیه:

wireframe یک طرح کلی و ساده از سایت شماست که خالی از هرگونه جزئیات و تصاویر می باشد. شما می توانید از نرم افزارهای مختلفی که برای این کار وجود دارد، استفاده کنید. استفاده از wireframe باعث می شود ارتباط بین شما و مشتری بهتر شود چرا که مشتری قبل از اجرای کار می داند که طرح کلی سایت شما به چه شکل خواهد بود. از همین ابتدا مشخص شد که این کار در حوزه ی UX است چرا که طراحان UX طرح کلی و راه را مشخص می کنند تا طراحان UI آن را به صورت بصری در آورند. تصویر زیر نمونه ای از یک wierframe است:

3. برنامه ریزی برای توسعه:

از آنجا که UX راه را مشخص می کند، بنابراین کارهای زیادی با تیم توسعه و تیم طراحی UI انجام می دهد. به همین دلیل این طراحان به طور خودکار نقش هماهنگ کننده و رهبر تیم را ایفا می کنند. از طرفی زمانی که بحث در رابطه با تجربه ی کاربری است، ظاهر برنامه تنها فاکتور مهم ما نیست بلکه عملکرد و سرعت آن هم از فاکتورهای اساسی برنامه محسوب می شود. بنابراین طراحان UX نه تنها نقش میانجی بلکه نقش بهینه سازی و پیدا کردن بهترین روش ها برای پیاده سازی قابلیت های مختلف سایت را دارند.

(User Interface (UI چیست؟

کار طراحان UI این است که تمامی اطلاعات و تحلیل های گروه UX را گرفته و بر اساس آن ها طرح بصری جذابی را ایجاد کنند. البته همانطور که قبلا گفتیم بسیاری از اوقات طراحان UI کار طراحان UX را نیز خودشان انجام می دهند (مخصوصا در پروژه های کوچک). از حوزه های فعالیت در UI می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. هدایت کاربران از راه بصری:

طراحان UI باید نحوه ی درک علائم بصری توسط ذهن انسان را درک کرده باشند. به طور مثال چطور به کاربر بفهمانند که فلان عنصر یک دکمه است نه یک تصویر ساده؟ در واقع کار طراحان UI این است که با کمترین لغات به کاربران نحوه ی استفاده از وب سایت را آموزش دهند! این مرحله مانند دیگر مراحل طراحی و توسعه نیازمند ارائه ی طرح کلی و تست های مکرر است.

2. توسعه ی گرافیک و انیمیشن:

واضح است که یکی از مهم ترین وظایف طراحان UI ایجاد انیمیشن ها و عناصر گرافیکی برجسته و زیباست. بنابراین باید مهارت کافی برای کار در این زمینه را داشته باشند. همچنین برخی از شرکت ها طراحان UI را به صورت اختصاصی (برای طراحی لوگو و ...) استخدام می کنند.

3. طراحی واکنش گرا در برنامه ها:

از آنجا که دستگاه های موبایل به طرز شگفت آوری زیاد شده اند، نمی توان آن ها را نادیده گرفت. طراحان UI باید بتوانند صفحات وب را برای اندازه های مختلف صفحه نمایش بهینه سازی کنند که به نوبه ی خود هنر بزرگی است! در واقع طراحان UI سربازان خط مقدم در جبهه ی زیباسازی سایت های ما بوده و دائما و بدون خستگی در حال جنگیدن با تغییر تکنولوژی و دستگاه های مختلف هستند!

نقش UX و UI در کسب و کار

نحوه ی طراحی وب سایت شما می تواند هویت شما را بسازد! به طور مثال گوشی های اپل به خاطر طراحی مینیمالیست خود معروف هستند؛ کاربران دوست ندارند زیر هزاران گزینه و تنظیمات مختلف خفه شوند! اما از طرفی نداشتن گزینه ها و قابلیت های کافی نیز باعث نارضایتی آن ها می شود بنابراین با میانه روی در استفاده از گزینه ها می توانید کسب و کار خود را به نوع طراحی خاصی معروف کنید!

طراحان UI وظیفه ی برندینگ یا بازاریابی را بر عهده ندارند اما باید پیام شرکت و مجموعه ی شما را به شکل بصری به مخاطب منتقل کنند. ذهن انسان به صورت خودکار طراحی های خاص را در خود ذخیره می کند و هر گاه آن را ببیند به یاد طرح اولیه و محصول شما می افتد. شاید این موضوع یکی از موثرترین روش های بازاریابی باشد که ریشه در ذهن و روان انسان ها دارد. بنابراین مهم ترین نکته ای که باید به ذهن بسپارید این است: «در طراحی خود ثبات داشته باشید»

همکاری UI و UX

طراحان UX همیشه در حال جست و جو برای بهترین روش های کار با وب سایت ما هستند. آن ها دائما از خود می پرسند که آسان ترین راه برای ثبت نام در خبرنامه ی سایت چیست؟ بهترین راه برای خرید از سایت ما چیست؟ بهترین و آسان ترین راه برای جست و جوی محصولات سایت ما چیست؟ از طرفی آن ها دائما از کاربران سوال پرسیده و نظرسنجی انجام می دهند، از کاربران می خواهند میزان رضایتشان را مشخص کرده و پیشنهادات خودشان را برای طراحان UX ارسال کنند.

تمامی این اطلاعات جمع آوری و تحلیل شده و در قالب های مختلف (مانند نمودار، جدول و ...) تحویل طراحان UI می شود. طراحان UI بر اساس این اطلاعات شروع به ساخت سایت کرده و در عین حال جزئیات بصری خودشان را نیز اضافه می کنند تا تجربه ی کاربر را ارتقاء بدهند و او را به سمت خاصی هدایت کنند. بنابراین طراحان UX به دنبال عملکرد و ابزار هستند اما طراحان UI سعی در جذب مخاطب دارند. این همکاری دائمی باعث پیشرفت هر کسب و کاری خواهد شد.