هنگامی که کاربر وارد سایت یا اپلیکیشن شما می‌شود، نحوه برقراری ارتباط با المان‌های سایت در اولویت دارد. یعنی یک کاربر باید بتواند در بهترین شرایط ممکن با دکمه‌ها، فرم‌ها و… کار کند.
امروزه بیش از ۹۰ درصد وب‌سایت‌های موجود در اینترنت از تکنولوژی‌هایی بهره می‌برند که سهولت دسترسی به تمام بخش‌های سایت را ساده‌تر و دلچسب‌تر می‌کند. این تکنولوژی در دنیای وب و اپلیکیشن‌ها توسط زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت پیاده‌سازی می‌شود. از این رو آموزش جاوا اسکریپت در برنامه‌نویسی بسیار اهمیت دارد.
جاوا اسکریپت چیست؟
جاوا اسکریپت یک زبان برنامه‌نویسی شیء‌گرا برای سمت کاربر (Frontend) و سمت سرور (Backend) بوده که به شما اجازه می‌دهد تا صفحات وب پویا و جذاب ایجاد کنید. این زبان در سمت فرانتد با زبان‌هایی مانند HTML و CSS ادغام شده تا المان‌های سایت یا اپلیکیشن شما را کاربر پسند کند.
از طرف دیگر امروزه زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت در سمت سرور با استفاده از پلفرم Nodejs بکار گرفته می‌شود.
در کل جاوا اسکریپت میزان سطح تجربه کاربری (UX) سایت را ارتقاء می‌بخشد.
چرا این زبان، جاوا اسکریپت نامگذاری شده است؟
در سال 1995 (حدود ۲۴ سال پیش) آقای Brendan Eich زبان برنامه‌نویسی‌ای تحت عنوان LiveScript تولید کرد. در آن زمان یک زبان برنامه‌نویسی دیگر به نام جاوا در بین توسعه‌دهندگان وجود داشت که از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار بود. آقای Eich از این فرصت استفاده و علی‌رغم اینکه هیچگونه شباهتی بین این دو زبان وجود نداشت، نام جاوا اسکریپت را انتخاب کرد. یعنی ایشان می‌خواست با سواستفاده از محبوبیت زبان جاوا، جاوا اسکریپت را در مدت زمان کوتاهی به شهرت برساند. البته ناگفته نماند، با گذشت زمان جاوا اسکریپت به یک زبان کاملاً مستقل تبدیل شد که نسخه‌های آن تحت عنوان ECMAScript در اختیار توسعه‌دهندگان قرار گرفت.
اکما اسکریپت (ECMAScript مخفف European Computer Manufacturers Association Script) یک استاندارد برای زبان‌های اسکریپتی مانند Javascript ،Jscript و … است. این استاندارد یک سری ویژگی‌ها و امکانات برای جاوا اسکریپت مهیا می‌کند تا دست طراح و برنامه نویس برای توسعه یک اسکریپت را باز کند. در واقع جاوا اسکریپت یک زبان برنامه‌نویسی تحت اکما اسکریپت است.
جاوا اسکریپت چگونه کار می‌کند؟
قبل از اینکه به دنیای جاوا اسکریپت وارد شوید، بهتر است با نحوه کار کرد آن آشنا شوید. ابتدا به تصویر زیر دقت کنید:
در این تصویر ابتدا مرورگر، صفحه را بارگذاری و فایل‌های HTML قالب را تفسیر می‌کند. این فایل‌ها در مرورگر به یک اصطلاح قابل فهم تحت عنوان DOM تبدیل می‌شود. DOM یا Document Object Model به یک ساختار درختی می‌گویند که به تشریح تمام المان‌های موجود در HTML می‌پردازد. این المان‌های تشریح شده در کدهای جاوا اسکریپت مورد استفاده قرار می‌گیرند. سپس مرورگر تمام اطلاعات لینک شده به قالب HTML را پردازش می‌کند. مثلاً تصاویر و فایل‌های CSS به صورت کامل بارگذاری می‌شوند. بر اثر تعامل فایل‌های HTML و CSS و DOM، صفحه تولید شده و برای کاربر به نمایش گذاشته می‌شود و اما حالا نوبت به مرورگر است. موتور پردازشی مرورگرها که معمولاً وظیفه پردازش زبان جاوا اسکریپت را به عهده دارند، تمام فایل‌های جاوا اسکریپت را به صورت درون‌خطی (Inline) پردازش و با قالب ترکیب می‌کنند.
محبوبیت آموزش جاوا اسکریپت
جالب است بدانید بر اساس آمار اعلام شده توسط سایت Stackoverflow در سال ۲۰۲۲ جاوا اسکریپت با ۶۳.۳ درصد محبوبت به عنوان برترین زبان برنامه‌نویسی در دنیا شناخته شد. دلیل این محبوبیت واضح است: اگر شما آموزش جاوا اسکریپت را به درستی انجام دهید، می‌توانید در سمت کاربر (Frontend) و سرور (Backend) کدنویسی کنید. این بدین معنیست که شما یک برنامه نویس Full Stack شناخته می‌شود و علاوه بر بازار کار بسیار مناسب، موقعیت شغلی خوبی را از آن خود می‌کنید.
درآمد برنامه نویس جاوا اسکریپت
اگر فردی به این زبان تسلط کافی داشته باشد درآمد بسیار خوبی در داخل و خارج از ایران دارد. با تحقیقات گسترده‌ای که توسط تیم آکادمی آنلاین روکسو انجام شده است، هر فرد مسلط به زبان جاوا اسکریپت به طور متوسط، ماهیانه مبلغ ۱۷ الی ۴۵ میلیون تومان درآمد دارد. این در حالیست که در خارج از ایران یک برنامه نویس جاوا اسکریپت سالیانه ۷۵۰۰۰ الی ۱۲۵۰۰۰ دلار درآمد دارد. پس با این آمار و ارقام، آموزش جاوا اسکریپت، راهی منطقی و آینده دار است.
جاوا اسکریپت چه کاربردی دارد؟
به طور کلی زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت برای تولید صفحات تعامل پذیر در اپلیکیشن ها و وب‌سایت‌ها است. با پیشرفت تکنولوژی‌های تحت وب، جاوا اسکریپت در سمت سرور (Backend) نیز استفاده می‌شود. در ادامه به برخی از کاربردهای اصلی آن می‌پردازیم:
افزودن تعامل پذیری در صفحات وب
جاوا اسکریپت به کاربران این امکان را می‌دهد تا با تک‌تک عناصر یا المان‌های موجود در صفحات وب ارتباط برقرار کنند، هیچ محدودیتی در ایجاد یک صفحه تعامل‌پذیر وجود ندارد. برخی از مثال‌هایی که باعث می‌شوند یک صفحه با زبان جاوا اسکریپت تعامل پذیر شود:
- نمایش یا مخفی کردن اطلاعات با استفاده از یک دکمه (بدون رفرش شدن صفحه)
- تغییر رنگ دکمه‌ها به هنگام عبور از روی آن‌ها
- افزودن یک گالری تصویر متحرک به وب‌سایت
- زوم‌کردن روی یک تصویر
- نمایش ثانیه‌شمارها در وب‌سایت
- پخش ویدیوها، صوت و … به صورت آنلاین
- افزودن انیمیشن‌ها در وب‌سایت
- پیاده‌سازی منوهای آبشاری تو‌در‌تو
- و…
ایجاد صفحات وب و اپلیکیشن های موبایل
توسعه‌دهندگان می‌توانند با استفاده از فریم‌ورک‌های محبوب جاوا اسکریپت مانند انگولار، ویو جی‌اس یا ری‌اکت جی‌اس، صفحات وب یا اپلیکیشن‌های موبایل تولید کنند. فریم ورک‌های جاوا اسکریپت شامل مجموعه‌ای از کدها و کتابخانه‌ها هستند که ابزارهای مناسب و سریع را برای تولید هر آنچه مورد نیاز است، فراهم می‌کنند. این فریم ورک‌ها توسط شرکت‌های قدرتمند مانند گوگل و فیسبوک توسعه داده و پشتیبانی می‌شوند. یکی دیگر از پلتفرم‌های بسیار محبوب و قدرتمند در زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت، پلتفرم Nodejs (نود جی‌اس) است. این پلتفرم قابلیت پیاده‌سازی سمت سرور (Backend) را با استفاده از زبان جاوا اسکریپت دارد.
توسعه بازی
می‌توان از زبان جاوا اسکریپت برای تولید بازی‌های مرورگری بهره برد. از این بازی‌ها معمولاً برای سرگرم‌کردن کاربران در وب‌سایت‌ها و گذراندن اوقات فراغت استفاده می‌شود. در طی هر سال میلادی، وب‌سایت گوگل بازی‌های متعددی را به زبان جاوا اسکریپت تولید می‌کند و در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
مزایای آموزش جاوا اسکریپت
گذشته از امکانات نامحدود این زبان، به بررسی برخی از مزایای آن می‌پردازیم:
سرعت
تمام امکاناتی که در فرانتد در اختیار کاربر هستند، با سرعت بسیار بالایی اجرا می‌شوند. زیرا این امکانات در مرورگر کاربر اجرا می‌شوند. یعنی جاوا اسکریپت به مرورگر کاربر وابسته بوده و نیازی نیست چیزی را از سمت سرور بارگذاری کند.
سادگی
پیچیدگی‌های آموزش جاوا اسکریپت بسیار کم بوده و منحنی یادگیری آن فوق‌العاده ساده است.
محبوبیت
همانطور که در قسمت قبل ذکر شد، جاوا اسکریپت به عنوان محبوب‌ترین زبان برنامه‌نویسی در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ معرفی شده است.
ارتباط با سایر زبان‌ها
زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت به راحتی با سایر زبان‌ها مانند HTML ،CSS و … ارتباط برقرار می‌کند.
تعامل‌پذیری
به دلیل امکانات فوق‌العاده‌ای که در زبان جاوا اسکریپت وجود دارد، توسعه‌دهنده می‌تواند صفحات تعامل‌پذیر و جذاب‌تری تولید کند تا مدت زمان ماندگاری کاربر در سایت را ارتقاء بخشد.
رایگان بودن
زبان جاوا اسکریپت به عنوان یک زبان برنامه‌نویسی Open Source یا متن‌باز در اختیار کاربران است.
بروزرسانی
این زبان مدام در حال توسعه است.
معایب زبان جاوا اسکریپت
هر زبان برنامه‌نویسی در کنار مزایایی که دارد، از معایبی برخوردار است که زبان جاوا اسکریپت هم از این قاعده مستثنی نیست:
امنیت سمت کاربر
داده‌هایی که در سمت کاربر (کامپیوتر و مرورگر) ذخیره می‌شوند از امنیت بالایی برخوردار نیستند. بنابراین هرگز نباید اطلاعات حساس را با استفاده از جاوا اسکریپت جابجا یا ذخیره کرد.
پشتیبانی مرورگرها
در حالیکه اسکریپت‌های سمت سرور همیشه خروجی‌های مشخصی را تولید می‌کنند، مرورگرها گاهی اطلاعات دیگری را نمایش می‌دهند. یعنی پشتیبانی جاوا اسکریپت در برخی از مرورگرها ضعیف است. البته مرورگرهای اصلی معمولاً این مشکل را ندارند و با پیشرفت تکنولوژی، بروزرسانی‌های مختلفی صورت گرفته است.
کاهش سرعت سایت
این مورد را نمی‌توان به صورت کلی به عنوان یک عیب در نظر گرفت. زیرا دستیابی به هر هدفی، بهایی دارد! اگر شما بخواهید صفحات جذاب و تعامل‌پذیر داشته باشید، باید سرعت را قربانی کنید. سرعت یک وب‌سایت به دلیل بارگذاری فایل‌های جاوا اسکریپت، معمولاً کاهش پیدا می‌کند ولی امروزه با وجود سرورهای قدرتمند، بارگذاری جاوا اسکریپت خیلی محسوس نیست.
